ปราสาทตาเมือน (Prasat Ta Muean) หรือ ปราสาทบายกรีม เป็นหนึ่งในปราสาทหินที่มีขนาดเล็กที่สุดใน กลุ่มปราสาทตาเมือน ที่มี 3 หลังคือ ปราสาทตาเมือน, ปราสาทตาเมือนโต๊ด และ ปราสาทตาเมือนธม สร้างขึ้นในช่วงพุทธศตวรรษที่ 18 ระหว่าง พ.ศ.1701 ถึง พ.ศ.1800 ตรงกับรัชกาล พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 (King Jayavaraman VII) โดยมีรูปแบบตาม สถาปัตยกรรมเขมรโบราณ ศิลปะแบบบายน (Ancient Khmer Art of Bayon Style) ก่อสร้างด้วย ศิลาแลง (Laterite) และ หินทราย (Sandstone)
ปราสาทตาเมือน มีสิ่งก่อสร้างเพียงหลังเดียวและหันหน้าไปทางทิศตะวันออก ไม่มีแนวกำแพงล้อมรอบเหมือนกับอีก 2 ปราสาทที่อยู่ใน กลุ่มปราสาทตาเมือน สิ่งก่อสร้างนี้มีแผนผังป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าประกอบไปด้วย 2 ส่วนคือ ส่วนตัวองค์ปราสาทอยู่ด้านหลังทางทิศตะวันตก และ ส่วนด้านหน้าอยู่ทางทิศตะวันออก สร้างเชื่อมต่อจากตัวปราสาทมีลักษณะเป็นห้องยาว ทั้ง 2 ทิศนี้มีประตูเป็นทางเข้าออก ผนังด้านทิศใต้ก่อวางเรียงหินเป็นช่องหน้าต่างจำนวน 5 ช่อง ส่วนผนังด้านทิศเหนือก่อวางเรียงหินเป็นผนังทึบไม่มีช่องหน้าต่าง
เชื่อว่า ปราสาทตาเมือน เป็น ธรรมศาลาหรือศาสนสถานที่พัก (The Chapel for the rest house) สำหรับคนเดินทาง ตามคติความเชื่อของ พุทธศาสนาลัทธิมหายาน (Mahayana Buddhism) เพื่ออำนวยความสะดวกแก่ผู้คนที่ใช้เส้นทางผ่านช่องเขาตาเมือนนี้ ซึ่งน่าจะเป็นเส้นทางสัญจรที่สำคัญของภูมิภาคนี้ในอดีตมาก่อน ผมสังเกตุเห็นภาพสลักบน ทับหลัง (Lintel) ที่ประตูด้านหน้าทางทิศตะวันออกยังมีความสมบูรณ์และสวยงาม
ปราสาทตาเมือน ตั้งอยู่ที่ บ้านหนองคันนา หมู่ 8 ตำบล ตาเมียง อำเภอ พนมดงรัก จังหวัด สุรินทร์ ประเทศ ไทย ในช่องเขา ตาเมือน (หรือช่องเขา ตาเมียง) เทือกเขา พนมดงรัก อยู่ติดริมถนนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2407 ก่อนถึง ปราสาทตาเมือนโต๊ด และ ปราสาทตาเมือนธม ตามลำดับ การเที่ยวชมไม่มีค่าใช้จ่ายใดๆทั้งสิ้น
..^_^..